Geografowie na spacerze po dnie morza kredowego sprzed 80 milionów lat

26 września 2017 r. w ramach współpracy II LO z Katedrą Geologii Ogólnej i Geoturystyki AGH w Rezerwacie Przyrody Nieożywionej Bonarka zostały przeprowadzone zajęcia terenowe z geologii. Zajęcia w odkrywce geologicznej jak i na uczelni prowadził dr inż. Piotr Strzeboński.
Rezerwat Bonarka utworzony w nieczynnym kamieniołomie jest jednym z najcenniejszych na terenie Polski i unikatowym w skali europejskiej obiektem geoturystycznym pokazującym, że w wielkim mieście także możemy poznać fragmenty fascynującej historii Ziemi.
Wzgórze Bonarka reprezentuje jeden z charakterystycznych dla rejonu Krakowa zrębów tektonicznych, zbudowanych z wapieni górnojurajskich przykrytych górnokredowymi marglami. Są to skały osadowe organogeniczne powstające w ciepłym i płytkim morzu i zawierające wiele skamieniałych szczątków organizmów morskich takich jak: amonity, gąbki, ramienionogi, jeżowce, małże i belemnity oraz buły krzemienne i konkrecje krzemionkowo-wapienne (tzw. czerty). Mimo, że morza już nie ma na tym terenie od 80 mln lat to jego ślady są czytelne do dziś. Szczególnie interesująca jest odsłaniająca się w dnie kamieniołomu powierzchnia abrazyjna ścinająca stropową część wapieni górnojurajskich. Powierzchnia taka powstaje w trakcie licznych transgresji, czyli powolnego wkraczania morza na ląd zbudowany z twardych skał. Intensywna erozja morska (abrazja) prowadzi do niszczenia i cofania stromego brzegu (klifu) oraz do narastania u podnóża klifu powierzchni łagodnie nachylonej w stronę morza nazywanej platformą abrazyjną.

Zobacz zdjęcia

 

Powierzchnia odsłaniająca się w rezerwacie powstała 80 mln lat temu w czasie górnokredowych transgresji morskich. Powierzchnię tą przecinają liczne pęknięcia i uskoki tworzące charakterystyczne progi skalne. Uskoki te powstały kilkanaście milionów lat temu w trakcie nasuwania się od południa fałdującego się górotworu karpackiego (miocen). W sąsiedztwie rezerwatu znajduje się pomnik poświęcony osobom zamordowanym w niemieckim obozie koncentracyjnym Płaszów. Zajęcia terenowe zostały uzupełnione na uczelni dwoma wykładami. Pierwszy poświęcony był geologicznemu podziałowi dziejów Ziemi, a drugi minerałom skałotwórczym.

Dr inż. Piotr Strzeboński wyjaśnia genezę platformy abrazyjnej

Rozpoznawanie skał węglanowych

Uskok zawiasowy przecinający powierzchnię abrazyjną

Na uskoku tektonicznym